میگرن یک بیماری عصبی است که معمولاً با سردردهای شدید و ناتوان‌کننده مشخص می‌شود. دیگر علائم این بیماری ممکن است شامل تهوع، استفراغ، مشکل در صحبت کردن، بی‌حسی یا سوزن سوزن شدن در برخی نواحی و حساسیت به نور و صدا باشد. میگرن اغلب در افرادی با سابقه خانوادگی رخ می‌دهد(2 تا 3 برابر افراد دیگر) و علائم آن می‌تواند در هر سنی آغاز شود. در سنین بلوغ در پسرها بیشتر از دخترها است اما در زنان حدود دو تا سه برابر بیشتر از مردان دیده می شود. اگر می‌خواهید با انواع، علل و روش‌های درمان سردردهای میگرنی آشنا شوید، با این مقاله همراه ما باشید.
علائم سردردهای میگرنی چیست؟
علائم میگرن ( migraine ) ممکن است یکی دو روز قبل از سردرد شروع شود. این مرحله به‌عنوان مرحله پرودروم (prodrome) شناخته می‌شود. علائم میگرن در طی این مرحله می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- - افسردگی، خستگی یا پایین بودن سطح انرژی
- - خمیازه‌های مکرر
- - بیش فعالی یا تحریک پذیری
- - تغییر عادت غذایی
- - سفتی گردن
در برخی از انواع میگرن، ممکن است پس از این مرحله فرد دچار مشکلاتی در زمینه بینایی، حواس، حرکت و گفتار خود شود، ازجمله:
- - دشواری در صحبت کردن
- - احساس خستگی یا سوزن سوزن شدن در صورت، بازوها یا پاها
- - دیدن یکسری اشکال، فلش نور و لکه‌های روشن
- - از دست دادن موقت بینایی
مرحله بعدی به‌عنوان مرحله حمله میگرنی شناخته می‌شود. این حادترین یا شدیدترین مرحله‌ای است که در برخی از انواع میگرن رخ می‌دهد. در برخی افراد، این مرحله می‌تواند با علائمی که در مرحله قبل ذکر شد همپوشانی داشته باشد و به‌صورت هم‌زمان رخ دهد؛ گاهی هم بعدازآن رخ می‌دهد. علائم فاز حمله ممکن است ساعت‌ها و یا حتی روزها ادامه داشته باشد. علائم حمله میگرنی در افراد مختلف متفاوت است. برخی از علائم ممکن است شامل موارد زیر باشد:
- - افزایش حساسیت به نور و صدا
- - حالت تهوع و استفراغ
- - سرگیجه یا احساس ضعف
- - درد در یک طرف سر (سمت چپ، یا در سمت راست، جلو یا عقب یا در نواحی گیجگاهی)
- - ضربان در ناحیه سر (سردرد ضربان دار)
بعد از مرحله حمله، فرد اغلب علائم خاصی را تجربه می‌کند. در طی این مرحله معمولاً تغییراتی در خلق‌وخو و احساسات ایجاد می‌شود. این موارد ممکن است از احساس سرخوشی گرفته تا احساس خستگی و بی‌اشتهایی، متفاوت باشد. نوعی سردرد خفیف و مبهم ممکن است تا مدت‌ها فرد را در این مرحله درگیر نماید.
طول و شدت این مراحل و علائم ذکرشده در افراد مختلف می‌تواند تفاوت داشته باشد. بعضی‌اوقات، بعضی مراحل رخ نمی‌دهد و ممکن است بدون هیچ‌گونه سردرد قبلی، حمله میگرنی رخ دهد.
دردهای ناشی از سردردهای میگرنی چگونه هستند؟
افرادی که مبتلا به میگرن هستند درد میگرن را این گونه توصیف می کنند:
- - شبیه سوراخ کردن یا فرو کردن مته
- - شبیه وارد شدن ضربه
- - ناتوان‌کننده و عذاب دهنده
همچنین می‌تواند مانند یک درد شدید مبهم و مداوم باشد. درد ممکن است در ابتدا خفیف باشد اما بدون درمان و کنترل، پیشرفت کرده و می‌تواند شدید و غیرقابل‌تحمل شود.
دردهای ناشی از میگرن معمولاً روی ناحیه پیشانی تأثیر می‌گذارد. این سردردها معمولاً در یک طرف سر رخ می‌دهند، اما می‌تواند در هر دو طرف هم رخ دهد و یا به‌مرورزمان، سمت آن تغییر کند.
اغلب میگرن‌ها حدود 4 ساعت طول می‌کشد. اگر تحت درمان قرار نگیرند یا به درمان پاسخ ندهند، می‌توانند تا 72 ساعت و یا حتی یک هفته ادامه داشته باشند.
چه عواملی باعث میگرن می‌شود؟
محققان علت قطعی
میگرن را تشخیص نداده‌اند. بااین‌حال، آن‌ها برخی از عوامل مؤثر در ایجاد این اختلال را پیدا کرده‌اند. مهم‌ترین علت، تغییراتی است که در ترکیب مواد شیمیایی مغز رخ می‌دهد همانند کاهش در سطح سروتونین شیمیایی مغز.
عوامل دیگری که باعث ایجاد میگرن می‌شود عبارتند از:
- قرار گرفتن طولانی‌مدت در برابر نور زیاد، گرمای شدید یا آلودگی هوا، کم آبی بدن، تغییرات فشار خون، استرس زیاد، صدای بلند، فعالیت شدید بدنی، حذف وعده های غذایی، بوی غیر معمول،
- تغییرات هورمونی در زنان، مانند نوسانات استروژن و پروژسترون در دوران قاعدگی، بارداری یا یائسگی، تغییر در الگوی خواب، مصرف دخانیات و الکل، غداهای خاص، مسلفرت و شرایط غیر معمول،
- استفاده از داروهای خاص مانند داروهای ضد بارداری خوراکی یا نیتروگلیسیرین، استفاده از مواد غذایی حاوی تیرامین، قند مصنوعی آسپارتام و یا مونو سدیم گلوتامات.
درصورتی‌که احساس می‌کنید میگرن ( migraine) دارید، باید مواقعی که این سردردها آغاز و یا تشدید می‌شوند را پیدا کنید تا در آینده از بروز آن‌ها پیشگیری نمایید. در این مورد، پزشک به شما کمک خواهد کرد.
میگرن چگونه تشخیص داده می‌شود؟
معمولاً پزشک با گوش دادن به شرح علائم شما و همچنین گرفتن سابقه پزشکی خانوادگی شما و همچنین انجام معایناتی جهت رد سایر دلایل احتمالی، می‌تواند به تشخیص اولیه میگرن دست یابد. جهت تشخیص دقیق‌تر، پزشکتان درخواست CT اسکن یا MRI خواهد کرد. از این طریق می‌تواند سایر علل احتمالی مرتبط با علائمتان را با اطمینان بیشتری رد نماید. این علل احتمالی عبارت‌اند از:
- تومورها
- ساختارهای غیر طبیعی مغز
- سکته مغزی
برای درمان سردردهای میگرنی چه کنیم؟
میگرن قابل‌درمان نیست، اما پزشک شما می‌تواند در مدیریت آن به شما کمک کند. درمان همچنین می‌تواند از بروز حملات میگرنی و علائم شدید مرتبط با آن پیشگیری نماید. برنامه درمانی هر فرد می‌تواند بسته به سن، تعداد دفعات بروز میگرن، شدت علائم و نوع میگرن با دیگری تفاوت داشته باشد. یک اصل مهم در مورد سردردهای میگرنی این است که هیچ‌گاه نباید اجازه دهید که سردردتان تشدید شود و درصورتی‌که علائم اولیه آن را مشاهده کردید، با مصرف مسکن و به‌کارگیری سایر روش‌های درمانی، از تشدید علائم پیشگیری کنید.
به‌طورکلی برنامه درمان میگرن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:
- تغییراتی در سبک زندگی جهت مدیریت استرس و پیشگیری از وقوع میگرن
- داروهای مسکن بدون نسخه نظیر استامینوفن یا داروهای التهابی غیراستروئیدی جهت پیشگیری از شدت یافتن سردردها
- داروهای میگرن جهت جلوگیری از میگرن و کاهش تعداد دفعات بروز آن
- داروهایی جهت جلوگیری از شدیدتر شدن و کاهش علائم آن در صورت بروز
- داروهایی جهت کمک به درمان حالت تهوع یا استفراغ ناشی از میگرن
- هورمون درمانی در افرادی که سردردهایشان مرتبط با چرخه قاعدگی آن‌هاست.
- مدیتیشن، بیوفیدبک، طب سوزنی و دیگر روش‌های طب جایگزین نیز می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.
- چند نوع روش جراحی نیز برای درمان میگرن وجود دارد که هنوز تأییدیه FDA آمریکا را کسب نکرده است. این روش‌ها بر اساس تحریک نورون‌های عصبی مرتبط با سردردهای میگرنی صورت می‌پذیرند.
بطور کلی داروها در درمان میگرن به دو دسته تقسیم می شوند:
1- داروهایی که نیاز به نسخه ندارند
آسپیرین، استامینوفن یا پاراستامول، ایبوبروفن و سدیم ناپروکسن
2- داروهای درمان فوری میگرن که نیاز به نسخه دارند
- ارگات
- دی هیدرو ارگوتامین
- التریپتان هیدروبرومید
- ارگوتامین سی
- سوماتریپتان
- تریپ تان ها
- زولمی تریپتان
- ریزاتریپتان
- آلموتریپتان مالات
- فرواتریپتان سوکسینات
چگونه از بروز میگرن پیشگیری کنیم؟
می‌توانید چند کار را در خانه امتحان کنید که ممکن است به شما در پیشگیری و رفع سردردهای میگرنی کمک کند:
- در یک اتاق آرام و تاریک دراز بکشید.
- پوست سر یا گیجگاه خود را ماساژ دهید.
- یکپارچه سرد را روی پیشانی یا پشت گردن خود قرار دهید.
- بیاموزید چه چیزی باعث میگرن شما شده و از این موارد دوری کنید.
- هیدراته بمانید. در هرروز، مردان باید حدود 13 فنجان و زنان 9 فنجان مایعات بنوشند.
- از حذف وعده‌های غذایی خودداری کنید.
- خواب باکیفیت داشته باشید. داشتن خواب خوب شب برای سلامت عمومی بدن اهمیت دارد اما اهمیت آن در افراد مبتلا به میگرن بسیار بیشتر است.
- مصرف سیگار و الکل را حذف کنید.
- از موارد استرس آفرین دوری کنید و تکنیک‌های مدیریت استرس نظیر مدیتیشن را بیاموزید.
- به‌طور منظم ورزش کنید. ورزش نه‌تنها به کاهش استرس شما کمک می‌کند بلکه باعث کاهش وزنتان نیز، می‌شود. کارشناسان معتقدند که چاقی با میگرن مرتبط است. حتماً ورزش را به‌آرامی شروع کنید تا به‌تدریج گرم شوید. شروع خیلی سریع و شدید می‌تواند باعث میگرن شود.
گردآوری و تنظیم: دکتر روزا ابوالقاسم
1398/09/03