موسس و مسئول فنی دکتر بهرام دهخوارقانی شماره مجوز فروش اینترنتی9073/ص/1396

BMI چیست و روش محاسبه BMI چگونه است ؟

BMI یا شاخص توده بدنی (body mass index) سنجشی آماری برای مقایسه وزن و قد یک فرد است. در واقع BMI مقیاسی برای اندازه گیری میزان چربی بدن و تناسب اندام بر اساس نسبت وزن به قد فرد است. BMIبه صورت مستقیم میزان چربی های بدن را اندازه گیری نمی کند بلکه میزان بافت چربی بدن را در مقایسه با بافت های استخوان و عضله به دست می دهد. نتیجه محاسبه شاخص توده بدنی مشخص می کند که آیا فرد چاق، دارای اضافه وزن، نرمال و یا بسیار لاغراست یا خیر. به طور کلی، از آنجایی که شاخص توده بدنی BMI از سایر روش های محاسبه وزن مناسب آسان تر و موثرتر است، تقریبا در همه دنیا به عنوان اساس اندازه گیری توده بدنی استفاده می شود. 

فرمول محاسبه BMI یا توده چربی بدن  

محاسبه BMI کار بسیار ساده ای است و با دانستن اندازه قد و وزن می توان آن را محاسبه کرد. شاخص توده بدنی از طریق حاصل تقسیم وزن بر مجذور قد فرد محاسبه میشود و برای افراد بالای 20 سال چه خانم چه آقا درست کار میکند و اعداد متوسط این شاخص برای کودکان بالای دو سال متفاوت است.

شاخص توده بدنی = وزن (بر حسب کیلوگرم) تقسیم بر قد (بر حسب متر) به توان ۲

بعنوان مثال اگر فردی 165 سانتیمتر قد و 60 کیلو وزن داشته باشد شاخص توده بدنی او با دو رقم اعشار 22.03 می باشد و بصورت زیر محاسبه میشود:
  60 : 165 * 1.65 = 22.038
طبق گفته سازمان سلامت بهداشت جهانی(WHO) شاخص توده بدنی مناسب برای بزرگسالان بین ۱۸/۵ تا ۲۴/۵ تعیین شده است. شاخص توده بدنی خانمها و آقایان به همین صورت محاسبه شده و هیچ تفاوتی با یکدیگر ندارند. علاوه بر این سن فرد نیز در این اندازه گیری هیچ تاثیری نخواهد داشت.
شاخص توده بدنی BMI یکی از بهترین روش ها برای محاسبه وزن ایده آل است. وزن ایده آل به عوامل مختلفی بستگی دارد، از جمله:  قد، جنسیت، میزان چربی و عضلات و اندازه چارچوب بدن. اگر نتیجه بین 18/5 تا 24/9 باشد، یعنی وزن شما نسبت به قدتان ایده آل است. اگر نتیجه به دست آمده کمتر از 18/5 باشد، دچار کمبود وزن هستید. اگر شاخص توده بدن شما بین 25 و 29/9 باشد، دچار اضافه وزن هستید. اگر عدد به دست آمده بین 30 تا 35 باشد، اضافه وزن شما بیش از اندازه بوده و چاقی نوع اول دارید و بین 35 تا 40 چاقی نوع دوم یا چاقی شدید و بیش از 40 چاقی نوع سوم یا چاقی بسیار شدید دارید.

BMI مناسب گروه های سنی مختلف

** 19-24 سال = 22
** 25-34 سال = 23
** 35-44 سال = 24
** 45-54 سال = 25
** 55-64 سال = 26
** 65 سال به بالا = 27

حدود ۳۴ درصد از جمعیت بزرگسالان جهان از چاقی و اضافه وزن رنج می برند. در کودکان و نوجوانان شاخص توده بدنی مناسب، بستگی به سن و جنسیت آنها دارد و طبیعی است که در سنین مختلف، کودکان شاخص توده بدنی متفاوتی داشته باشند. پزشکان و متخصصان نمی توانند به درستی کودکان را بر اساس شاخص توده بدنی دسته بندی کنند زیرا:
- BMI آنها با هر ماه رشد تغییر می کند.
- نوع بدن دختران و پسران با یکدیگر متفاوت است.
- BMI با رشد قد کودکان تغییر خواهد کرد.
به طور کلی محاسبه BMI کودکان و نوجوانان به همان روش بزرگسالان محاسبه می شود با این تفاوت که تفسیر عدد نهایی آن با توجه به جدول BMI که بر اساس جنسیت و سن طراحی شده است، قرار می گیرد. سپس مشخص می شود.

خطرات شاخص توده بدنی بالا

علت اینکه در BMI ی بالا٬ فرد در مرحله خطرناک است این است که در این محدوده٬ بیمار علاوه بر مشکلات عدیده (روحی٬ محدودیت جسمی و …) که چاقی برایش ایجاد کرده است٬ به شدت نیز در معرض ابتلا به بیماری های چون موارد زیر قرار میگیرد:
-کلسترول بالا یا سایر اختلالات چربی
- دیابت نوع 2
- بیماری قلبی
- سکته
- فشار خون بالا
- ابتلا به برخی سرطان ها
- بیماری کیسه صفرا
- آپنه خواب و خروپف
- مرگ زودرس
- آرتروز و بیماری مفاصل
گفتن این نکته در این قسمت ضروری است که بی ام آی یک معیار برای محاسبه میزان سلامتی و خطر بیماری است اما کافی نیست٬ فاکتورهای دیگری مانند فشار خون، سطح کلسترول، سطح قند خون، سابقه خانوادگی بیماری قلبی، سن، جنس، اندازه دور کمر، سطح فعالیت بدنی، وضعیت یائسگی، وضعیت سیگار کشیدن و غیره نیز در ارزیابی خطر سلامت مورد توجه هستند.

معایب شاخص توده بدنی BMI

برای اکثر افراد٬ بی ام آی یک شاخص مناسب اندازه گیری چاقی است، اما کامل و بی نقص نیست زیرا بی ام آی نمیتواند اطلاعات واقعی از ترکیب بدن مانند میزان عضله٬ استخوان٬ چربی و سایر بافت ها ارائه دهد. بعبارتی BMI نمیتواند بین ماهیچه و چربی تفاوت قائل شود.

تفاوت  BMI افراد با یکدیگر

ورزشکاران
بی ام آی یک فرد ورزشکار٬ ممکن است در بازه شخص دارای اضافه وزن، قرار بگیرد در حالیکه این افراد کاملا مناسب و ایده آل هستند. یعنی با وجود چربی کم و تیپی عضلانی٬ با کسی که اضافه وزن دارد در یک بازه قرار بگیرند.
افراد مسن
افراد مسن٬ کمتر عضلانی هستند و بیشتر چربی دارند و با این حال ممکن است که در بازه وزن طبیعی قرار بگیرند.
کودکان و نوجوانان
در این قشر نوجوانان در حال رشد٬ قد و وزن به یک عدد ثابتی نرسیده است و معمول است که در دوران بلوغ به سرعت افزایش وزن پیدا کنند که کاملا طبیعی است. بنابراین میتوانند BMI بالایی داشته باشند در حالیکه هیکل عضلانی دارند و نه چربی اضافه.
زنان باردار
در زنان باردار بی ام آی شاخصی دقیق نیست زیرا طبق فرمول٬ قد این افراد ثابت است اما وزن آنها در حالت بارداری بیشتر است. در نتیجه فرمول٬ بی ام آی بالاتری را نشان میدهد که سنجش درستی نیست.

راهکارهای کلی برای کاهش عدد BMI یا قرار گرفتن در محدوده وزن مناسب

1- تغذیه سالم و استفاده از سبزیجات و میوه به جای مواد نشاسته ای
2- ورزش منظم و روزانه مانند پیاده روی، دوچرخه سواری، دویدن و ...
3- دوری از استرس، مدیتیشن
4- خواب کافی و به موقع
5- استفاده از رژیم های صحیح لاغری در کنار ورزش و مکمل های کاهش وزن و چربی سوز
6- و بعنوان آخرین راهکار عمل های جراحی مانند بای پس معده، بالون معده، باندینگ، اسلیو معده، مینی بای پس معده و غیره.

  گردآوری و ویرایش: دکتر روزا ابوالقاسم

1400/09/04
  •