نقش سلنیوم در سلامت بدن

مزایای سلنیوم برای سلامتی چیست؟

سلنیوم یک ماده معدنی ضروری است، به این معنی که بدن شما قادر به ساخت آن نیست و باید از طریق رژیم غذایی خود آن را دریافت کنید و برای حفظ سلامت شما حیاتی است. سلنیوم نقش مهمی در محافظت از بدن در برابر بیماری‌های قلبی عروقی، افزایش قدرت سیستم ایمنی بدن ،تنظیم عملکرد تیروئید ، کاهش التهاب ، پیشگیری از سرطان ، کاهش نشانه‌های پیری زودرس ، محافظت در برابر آنتی بادی‌ها، افزایش سلامت مو و تعادل هورمون‌ها دارد. سلنیوم یک ماده ارگانیک است که به طور عمده از خاک، آب و مواد گیاهی مشتق می‌شود بنابراین انسان‌ها این ماده را بیشتر از طریق منابع گیاهی به دست می‌آورند. به همین خاطر قرار دادن مواد گیاهی غنی از سلنیم در رژیم غذایی برای حفظ سلامت کلی بدن مهم است.

سلنیوم یک آنتی اکسیدان قوی

آنتی اکسیدان ها موادی هستند که از آسیب سلولی ناشی از رادیکال‌های آزاد جلوگیری می‌کنند. رادیکال‌های آزاد فراورده‌های جانبی طبیعی حاصل از فرآیندهای متابولیک هستند که روزانه در بدن شما ایجاد می‌گردند. معمولاً رادیکال‌های آزاد ازنظر عموم مردم، موادی مضر و پرخطر هستند، درحالی‌که باید بدانید که حضور آن‌ها برای سلامتی ضروری است. آن‌ها عملكردهای مهمی نظیر حفاظت از بدن در برابر بیماری را انجام می‌دهند. بااین‌حال، اعمالی مانند سیگار کشیدن، مصرف الکل و استرس می‌تواند موجب تولید بیش‌ازحد رادیکال‌های آزاد شود. این شرایط به استرس اکسیداتیو منجر می‌شود که سبب آسیب رساندن به سلول‌های سالم بدن می‌شود. استرس اکسیداتیو با بیماری‌های مزمن مانند بیماری‌های قلبی، بیماری آلزایمر و سرطان و همچنین پیری زودرس و خطر سکته مغزی مرتبط است.

آنتی اکسیدان ها مانند سلنیوم خطر استرس اکسیداتیو را با متعادل نگه داشتن سطح رادیکال‌های آزاد در بدن، کاهش می‌دهند. آن‌ها با خنثی‌سازی رادیکال‌های آزاد اضافی و محافظت از سلول‌ها در برابر آسیب‌های ناشی از استرس اکسیداتیو، تأثیرات مثبت خود را بر سلامتی می‌گذارند.

کاهش خطر ابتلا به سرطان

سلنیوم علاوه بر کاهش استرس اکسیداتیو در بدن، می‌تواند در کاهش خطر ابتلا به برخی سرطان‌ها نیز مؤثر باشد. این خاصیت سلنیوم به دلیل نقش آن در کاهش آسیب‌های DNA، کاهش استرس اکسیداتیو، تقویت سیستم ایمنی بدن و از بین بردن سلول‌های سرطانی می‌باشد.

با بررسی 69 مطالعه که بر روی بیش از 350،000 نفر انجام شده بود، مشخص شد که داشتن سطح بالایی از سلنیوم در برابر انواع خاصی از سرطان، از جمله سرطان سینه، ریه، کولون و پروستات ایمنی ایجاد می‌کند. البته در این مطالعات، سلنیوم دریافت شده از طریق رژیم غذایی مورد بررسی قرار گرفته بود. بااین‌حال، برخی از تحقیقات نشان می‌دهد که مکمل سلنیوم ممکن است عوارض جانبی را در افرادی که تحت پرتودرمانی قرار می‌گیرند، کاهش دهد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داد که مکمل‌های سلنیوم، اسهال ناشی از پرتودرمانی را در زنان مبتلا به سرطان رحم و سرطان دهانه رحم کاهش می‌دهد و کیفیت زندگی آنان را بهبود می‌بخشد.

محافظت در برابر بیماری‌های قلبی عروقی

رژیم غذایی حاوی سلنیوم می‌تواند به حفظ سلامت قلب کمک کند، چراکه سطح سلنیوم پایین با افزایش خطر بیماری عروق کرونر ارتباط دارد. یافته‌های علمی نشان می‌دهد که سلنیوم با کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو در بدن، می‌تواند خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی را کاهش دهد. استرس اکسیداتیو و التهاب با آترواسکلروز یا ایجاد پلاک در شریان‌ها مرتبط است. آترواسکلروز می‌تواند منجر به عوارض خطرناکی چون سکته مغزی، حملات قلبی و بیماری عروق کرونر شود.

در تجزیه و تحلیل 25 مطالعه مشخص شد که افزایش 50 درصدی سلنیوم خون با کاهش 24 درصدی بیماری عروق کرونر همراه بوده است. سلنیوم ممکن است محرک‌های التهاب را در بدن کاهش دهد که یکی از عوامل خطر اصلی برای بیماری‌های قلبی هستند. به‌عنوان‌مثال، بررسی 16 مطالعه کنترل‌شده که بر روی بیش از 433،000 نفر مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی انجام شده بود، نشان داد که استفاده از مکمل‌های سلنیوم باعث کاهش سطح مارکر التهابی CRP می‌شود. علاوه بر این، باعث افزایش سطح گلوتاتیون پراکسیداز که یک آنتی اکسیدان قوی است، می‌شود.

سلنیوم و آلزایمر

بیماری آلزایمر یک بیماری ویرانگر است که باعث از دست دادن حافظه می‌شود و بر تفکر و رفتار تأثیر منفی می‌گذارد. این عارضه ششمین علت مرگ‌ومیر در ایالات متحده آمریکا است. تعداد افراد مبتلا به بیماری آلزایمر در حال رشد است؛ بنابراین، پیدا کردن راه‌هایی برای جلوگیری از این بیماری دژنراتیو ضروری است. اعتقاد بر این است که استرس اکسیداتیو در شروع و پیشرفت بیماری‌های عصبی مثل پارکینسون، مولتیپل اسکلروزیس و بیماری آلزایمر دخالت دارد.

مطالعات متعدد نشان داده است که سطح سلنیوم در بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر پایین است. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مصرف سلنیوم هم از طریق غذا و هم از طریق مکمل های سلنیوم، حافظه را در بیماران مبتلا به بیماری آلزایمر بهبود می‌بخشد. مطالعات نشان داده است که استفاده روزانه از یک مکمل سلنیوم، موجب بهبود توانایی کلامی و سایر عملکردهای ذهنی در بیماران مبتلا به اختلال شناختی خفیف می‌شود. علاوه بر این، بد نیست بدانید که رژیم غذایی مدیترانه‌ای که غنی از غذاهای حاوی سلنیوم بالا مانند غذاهای دریایی و آجیل است، با خطر پایین‌تری برای ابتلا به بیماری آلزایمر همراه است.

نقش سلنیوم در سلامت تیروئید

سلنیوم برای عملکرد مناسب غده تیروئید مهم است. درواقع، بافت تیروئید نسبت به سایر ارگان‌های بدن انسان حاوی مقادیر بالاتری از سلنیوم می‌باشد. این ماده معدنی قدرتمند برای محافظت از تیروئید در مقابل آسیب‌های اکسیداتیو مؤثر است و همچنین نقش مهمی در تولید هورمون‌های تیروئید ایفا می‌کند. سلامت غده تیروئید بسیار مهم است، زیرا این غده متابولیسم و رشد و نمو را در بدن کنترل می‌کند. کمبود سلنیوم با مشکلات تیروئید مانند عارضه تیروئیدیت هاشیموتو مرتبط است. این عارضه نوعی کم‌کاری تیروئید است که در آن، سیستم ایمنی بدن به غده تیروئید حمله می‌کند.

در مطالعه‌ای که بر روی بیش از 6000 نفر انجام شد، نشان داد که کاهش سطح سرمی سلنیوم با افزایش خطر تیروئیدیت اتوایمیون و کم‌کاری تیروئید همراه است. علاوه بر این، برخی مطالعات نشان داده‌اند که مکمل‌های سلنیوم می‌توانند به درمان افرادی که دارای بیماری هاشیموتو هستند، کمک کنند. یک بررسی نیز نشان داد که مصرف روزانه مکمل‌های سلنیوم به مدت سه ماه، به کاهش آنتی‌بادی‌هایی که به تیروئید حمله می‌کنند، منجر می‌شود. این ماده معدنی همچنین، منجر به بهبود خلق و خو و سلامت عمومی بیماران مبتلا به بیماری هاشیموتو میگردد.

تقویت سیستم ایمنی

سیستم ایمنی با شناسایی و مبارزه با تهدیدات بالقوه نظیر انواع باکتری‌ها، ویروس‌ها و انگل‌ها، بدن را سالم نگه می‌دارد. سلنیوم نقش مهمی در سلامت سیستم ایمنی دارد. این آنتی اکسیدان، باعث کاهش استرس اکسیداتیو در بدن می‌شود که التهاب را کاهش داده و سیستم ایمنی را تقویت می‌نماید. مطالعات مختلف نشان داده‌اند که افزایش سطح سلنیوم باعث افزایش و بهبود پاسخ‌های ایمنی می‌شود. از سوی دیگر کمبود آن، تأثیر منفی بر سلول‌های ایمنی می‌گذارد و ممکن است منجر به تضعیف پاسخ‌های ایمنی شود.

مطالعات همچنین نشان داده‌اند که کمبود سلنیوم باعث افزایش خطر مرگ و پیشرفت بیماری در افراد مبتلا به ایدز می‌گردد؛ درحالی‌که استفاده از مکمل‌های سلنیوم، مدت بستری را در این بیماران کاهش داده و باعث بهبود علائم این بیماران می‌گردد. علاوه بر این، مکمل‌های سلنیوم ممکن است به تقویت سیستم ایمنی در بیماران مبتلا به آنفولانزا، سل و هپاتیت C کمک کنند.

کاهش علائم آسم

آسم یک بیماری مزمن است که بر راه‌های هوایی که باعث انتقال هوا به داخل و خارج از ریه‌ها می‌شود، تأثیر می‌گذارد. این بیماری زمانی رخ می‌دهد که این راه‌های هوایی دچار التهاب شوند و شروع به تنگ شدن کنند. در این زمان نشانه‌هایی مانند خس‌خس، تنگی نفس، فشار قفسه سینه و سرفه ایجاد می‌گردد. آسم با افزایش استرس اکسیداتیو و التهاب در بدن ارتباط دارد. با توجه به توانایی سلنیوم در کاهش التهاب در بدن، برخی مطالعات نشان می‌دهد که این ماده معدنی در کاهش علائم مرتبط با آسم می‌تواند مؤثر باشد.

یافته‌ها نشان می‌دهد که افراد مبتلا به آسم دارای سطوح پایین سلنیوم هستند. مطالعات نشان داده است که عملکرد ریه، در بیماران مبتلا به آسمی که دارای سطوح بالایی از سلنیوم در خونشان هستند نسبت به افراد دارای سطوح پایین‌تر، بهتر می‌باشد. استفاده از مکمل‌های سلنیوم همچنین ممکن است برای کاهش علائم مرتبط با آسم مفید باشد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داد که بیماران مبتلا به آسمی که روزانه 200 میکروگرم سلنیوم مصرف می‌کردند نیاز کمتری به استفاده از داروهای کورتیکواستروئیدی برای کنترل علائم خود داشتند. داروهای کورتیکواستروئیدی عوارض متعددی به همراه دارند.

بهترین منابع غذایی برای تأمین سلنیوم مورد نیاز بدن کدام اند؟

خوشبختانه، غذاهای سالم متعددی وجود دارد که غنی از سلنیوم هستند. غذاهای زیر از منابع عالی سلنیوم به شمار می‌روند:

آجیل برزیلی: 137% RDA در هر 5 گرم
کلم بروکلی: 106% RDA در هر 159 گرم

زردآلو: 77% RDA در هر 85 گرم
صدف: 77% RDA در هر 85 گرم
دانه‌های آفتابگردان: 62% RDA در هر 56 گرم
قارچ: 51% RDA در هر 1 فنجان (145 گرم)
مرغ: 50% از RDA در هر 140 گرم
تخم مرغ: 44% RDA در 2 تخم مرغ بزرگ (100 گرم)
ماهی ساردین: 36% در 4 ساردین (48 گرم)

RDA مخفف Recommended Dietary Allowance
مصرف روزانه‌ توصیه شده ماده در رژیم غذایی است و برای مواد غذایی مختلف (مانند عناصر شیمیایی و ویتامین‌ها) تعریف می‌شود .

مقدار سلنیوم در غذاهای گیاهی ممکن است بسته به نوع خاک متفاوت باشد؛ بنابراین، غلظت سلنیوم در محصولات مختلف چه گیاهی و چه جانوری، بستگی زیادی به شرایط رشد آن‌ها و فرآیندهای تولید دارد. به‌عنوان‌مثال، یک مطالعه نشان داد که غلظت سلنیوم در برزیل به‌طور گسترده‌ای برحسب هر منطقه متفاوت است به‌طوری‌که آجیل برزیلی تولیدشده در یک منطقه ممکن است 288% از نیاز روزانه یک فرد به سلنیوم را تأمین کند درحالی‌که آجیل تولیدشده در منطقه‌ای دیگر، تنها 11% از نیاز آن فرد را تأمین نماید! به همین دلیل است که بسیاری از افراد ترجیح می‌دهند از یک مکمل سلنیوم مناسب استفاده کنند تا خیالشان ازنظر دریافت مقدار مورد نیاز سلنیوم راحت باشد.

تنظیم: دکتر روزا ابوالقاسم

1400/12/05

3544

اشتراک گذاری