نیاسین چیست – آشنایی با ویتامین B3 (نیاسین)
در این مقاله می خوانیم:
نیاسین چیست
خواص نیاسین
منابع غذایی نیاسین
علائم کمبود ویتامین B3
نیاسین و درمان کلسترول بالا
نیاسین و افسردگی
عوارض جانبی ویتامین B3
ویتامین B3 یکی از 8 ویتامین خانواده B است. این ویتامین که تحت عنوان نیاسین (اسید نیکوتینیک) نیز شناخته می‌شود، 2 فرم دیگر نیز دارد؛ نیاسین‌آمید (نیکوتینامید) و هگزانیکوتینات اینوزیتول، که اثرات متفاوتی نسبت به نیاسین دارند. تمامی ویتامینهای گروه B به بدن در تبدیل غذا (کربوهیدرات‌ها) به سوخت (گلوکز) کمک می‌کنند که بدن از آن برای تولید انرژی استفاده می‌کند. این ویتامینهای گروه B که اغلب با نام ویتامینهای B-کمپلکس به آنها اشاره می‌کنند همچنین به بدن برای استفاده از چربی‌ها و پروتئین‌ها کمک می‌کنند. ویتامینهای ب کمپلکس برای سلامت کبد، پوست، مو و چشم ضروری هستند و به عملکرد درست سیستم عصبی کمک می‌کنند. نیاسین همچنین به بدن در تولید هورمون‌های جنسی و هورمون‌های مربوط به فشار در غدد فوق‌کلیوی و سایر بخش‌های بدن کمک می‌کند. نیاسین به بهبود گردش خون کمک می‌کند و ثابت شده است که برای کاهش التهاب موثر است. همه ویتامینهای گروه B محلول در آب هستند یعنی که بدن آنها را ذخیره نمی کند. شما می‌توانید تمامی نیاز بدن به B3 را از طریق غذا تامین کنید. به ندرت اتفاق می‌افتد که فردی در جهان توسعه یافته با کمبود ویتامین B3 مواجه شود. در ایالات متحده اعتیاد به الکل دلیل اصلی کمبود ویتامین B3 است.
علائم کمبود خفیف ویتامین B3 عبارتند از:
- • سوءهاضمه
- • خستگی
- • زخم‌های دهانی
- • استفراغ
- • گردش خون ضعیف
- • افسردگی
کمبود شدید ویتامین B3 می‌تواند منجر به یک بیماری به نام بیماری پلاگر شود. مشخصه‌های پلاگر پوست ترک‌خورده، پوسته پوسته شده، زوال عقل و اسهال می باشد که معمولاً با یک رژیم غذایی کامل و حاوی نیاسین و یا استفاده از مکمل نیاسین درمان می‌شود. کمبود نیاسین همچنین باعث سوزش و تورم دهان و قرمز شدن زبان می‌شود.مصرف مقادیر بسیار بالای B3، طبق نسخه پزشک، برای جلوگیری و یا بهبود علائم بیماری‌های زیر مورد مطالعه قرار گرفته است. با این حال نیاسین می‌تواند در دوزهای بالا سمی باشد. نباید دوزهای بالاتر از مقدار مجاز توصیه شدۀ روزانه (RDA) مصرف کنید مگر اینکه تحت نظر پزشک باشید. محققان در تلاش هستند تا تعیین کنند که آیا هگزانیکوتینات اینوزیتول نیز دارای مزایای مشابه بدون عوارض جانبی است یا خیر، اما نتایج هنوز قطعی نیستند.
نیاسین و درمان کلسترول بالا
نیاسین (نه نیاسینامید) از دهه 1950 برای کاهش سطح LDL بالا (چربی بد) و تری‌گلیسیرید (چربی) در خون مورد استفاده قرار می‌گرفته است. با این حال عوارض جانبی می‌تواند ناخوشایند و یا حتی خطرناک باشد. دوزهای بالای نیاسین می‌توانند باعث مشکلات زیر شوند:
• گرگرفتگی پوست
• ناراحتی معده (که معمولا در عرض چند هفته فروکش می‌کند)
• سردرد
• سرگیجه
• تاری دید
• افزایش خطر ابتلا به آسیب کبدی
استفاده از فرم آهسته رهش نیاسین گرگرفتگی را کاهش می‌دهد. اما استفاده بلندمدت آن با آسیب کبدی همراه است. علاوه بر این نیاسین می‌تواند با سایر داروهای کاهنده کلسترول تداخل و تعامل داشته باشد. نباید بدون نظارت پزشک نیاسین را در دوزهای بالا مصرف کنید.
بیماری آترواسکلروز و بیماری قلبی
در یک تحقیق پیشرفت بیماری آترواسکلروز در مردان مبتلا به بیماری قلبی با مصرف نیاسین به همراه کولستیپول کند شده است. همچنین حملات قلبی و مرگ و میر در آنها کاهش یافته است. در یک تحقیق دیگر افراد مبتلا به بیماری‌های قلبی و کلسترول بالا که نیاسین را همراه با سیمواستاتین (زوکور) مصرف کرده‌اند با کاهش خطر ابتلا به اولین حمله قلبی یا سکته مغزی رو به رو شده‌اند. خطر مرگ نیز پایین‌تر بوده است. در یک مطالعه دیگر، مصرف نیاسین به تنهایی منجر به کاهش خطر حمله قلبی دوم در مردان شده است، هر چند خطر مرگ کاهش نیافته است.
نیاسین در دیابت
در دیابت نوع 1، سیستم ایمنی بدن به اشتباه به سلول‌های لوزالمعده که سازندۀ انسولین هستند حمله می‌کند، و در نهایت آنها را از بین می‌برد. نیاسینامید ممکن است به محافظت از این سلول‌ها برای یک مدت کمک کند. تحقیقات بیشتری در این زمینه لازم است. محققان همچنین به بررسی این موضوع پرداخته‌اند که آیا دوز بالای نیاسینامید می‌تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 1 در کودکان در معرض این بیماری را کاهش دهد. در یک تحقیق نشان داده شد که این امر امکان‌پذیر است. اما در یک مطالعه بزرگتر مشخص شد که از گسترش دیابت نوع 1 جلوگیری نمی‌کند. در این زمینه نیز به تحقیقات بیشتری نیاز است. اثر نیاسین در دیابت نوع 2 پیچیده‌تر است. افراد مبتلا به دیابت نوع 2 اغلب با سطح بالای چربی و کلسترول خون مواجه هستند. نیاسین اغلب همراه با داروهای دیگر می‌تواند سطح آنها را پایین بیاورد. با این حال، نیاسین همچنین می‌تواند باعث افزایش سطح قند خون شود که در افراد دیابتی بسیار خطرناک است. به همین دلیل اگر شما دیابت دارید باید نیاسین را تنها تحت نظر پزشک مصرف کنید و باید به دقت سطح قند خون مورد نظارت قرار گیرد.
نیاسین در آرتروز
یک مطالعه مقدماتی نشان می‌دهد که ممکن است نیاسینامید باعث بهبود علائم آرتروز شود، از جمله افزایش تحرک مفاصل و کاهش میزان نیاز به داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAID). تحقیقات بیشتری مورد نیاز ا ست.
سایر
بیماری آلزایمر: مطالعات جمعیتی نشان می‌دهد که افرادی که سطح بالاتر نیاسین در وعده‌های غذایی خود دریافت کرده‌اند با خطر کمتر ابتلا به بیماری آلزایمر مواجه بوده‌اند.
آب مروارید: در یک مطالعه بزرگ جمعیتی نشان داده شد که افرادی که مقدار زیادی نیاسین در وعده‌های غذایی خود دریافت کرده‌اند کمتر به آب مروارید دچار شده‌اند.
بیماری‌های پوستی: محققان در حال مطالعه فرم‌های موضعی نیاسین به عنوان درمانی برای روزاسه (جوش و التهاب ناشی از باکتری های روزاسه)، پیری و پیشگیری از سرطان پوست هستند، هر چند هنوز خیلی زود است که تاثیر آن مشخص شود.
اگرچه هیچ مدرکی وجود ندارد که نیاسین به درمان این بیماری‌ها کمک می‌کند، محققان در حال بررسی استفاده از ویتامین B3 در درمان بیماری‌های زیر هستند:
• ADHD
• میگرن
• سرگیجه
• افسردگی
• دریازدگی
• اعتیاد به الکل
منابع غذایی نیاسین
علاوه بر مواد غذایی گیاهی که در تصویر بالا به آنها اشاره شد، سایر منابع غذایی نیاسین یا همان منابع غذایی ویتامین B3 عبارتند از:
• چغندر
• مخمر آبجو
• جگر گاو
• کلیه گاو
• ماهی
• سالمون
• اره‌ماهی
• ماهی‌تن
• دانه‌های آفتابگردان
• بادام‌زمینی
نان و غلات و حبوبات معمولا غنی از نیاسین هستند. علاوه بر این مواد غذایی که حای تریپتوفان (یک
اسید آمینه که بدن آن را به نیاسین تبدیل می‌کند) هستند مانند مرغ، تخم‌مرغ، و محصولات لبنی نیز حاوی نیاسین هستند.
شکل‌های موجود
ویتامین B3 در چندین نوع مکمل مختلف موجود است:
• نیکوتینیک اسید
• نیاسینامید
• نیاسین
• هگزانیاسینات اینوزیتول
صرف نظر از شکل نیاسینی که استفاده می‌کنید، پزشکان توصیه می‌کنند که تست‌های عملکرد کبد به صورت دوره‌ای در زمان استفاده از دوزهای بالای نیاسین (بالاتر از 100 میلی‌گرم در روز) انجام شود.
نحوه مصرف ویتامین B3
به طور کلی دوزهای بالای نیاسین برای کنترل بیماری‌های خاص استفاده می‌شوند. چنین دوزهای بالایی باید توسط دکتر تجویز شود که به آرامی میزان نیاسین را در یک دوره 4 تا 6 هفته‌ای افزایش می‌دهد. نیاسین را همراه با وعده‌های غذایی مصرف کنید تا از سوزش معده جلوگیری کنید.
توصیه‌های روزانه برای مصرف نیاسین در رژیم غذایی افراد سالم عبارت است از:
کودکان:
• نوزادان تا شش ماه پس از تولد: 2 میلی‌گرم (مصرف کافی)
• نوزادان 7 ماه تا یکسال: 4 میلی‌گرم (مصرف کافی)
• کودکان 1 تا 3 سال: 6 میلی‌گرم (RDA)
• کودکان 4 تا 8 سال: 8 میلی‌گرم (RDA)
• کودکان 9 تا 13 سال: 12 میلی‌گرم (RDA)
• پسران 14 تا 18 سال: 16 میلی‌گرم (RDA)
• دختران 14 تا 18 سال: 14 میلی‌گرم (RDA)
بزرگسالان:
• مردان 19 سال و بالاتر: 16 میلی‌گرم (RDA)
• زنان 19 سال و بالاتر: 14 میلی‌گرم (RDA)
• زنان باردار: 18 میلی‌گرم (RDA)
• زنان شیرده: 17 میلی‌گرم (RDA)
هشدارها و عوارض جانبی نیاسین
با توجه به پتانسیل عوارض جانبی و تداخل با سایر داروها باید مکمل‌های غذایی را فقط تحت نظارت پزشک آگاه استفاده کنید. عوارض جانبی می‌تواند شامل اسهال، سردرد، ناراحتی معده و نفخ باشد.
دوزهای بالای نیاسین (50 میلی‌گرم یا بیشتر) می‌تواند عوارض جانبی به دنبال داشته باشد. شایع‌ترین عارضه جانبی به نام "سرخ‌شدگی یا گرگرفتگی نیاسین" شناخته می‌شود که یک نوع سوزش و خارش در صورت و قفسه سینه و پوست سرخ یا قرمز شده است. مصرف یک آسپیرین 30 دقیقه قبل از نیاسین می‌تواند به کاهش این علائم کمک کند. مصرف نیاسین در دوزهای بسیار بالا به منظور کاهش کلسترول یا درمان سایر بیماری‌ها می‌تواند منجر به آسیب کبدی و زخم معده شود. پزشک باید به طور مرتب عملکرد کبد را از طریق آزمایش خون بررسی کند. افرادی که سابقه بیماری کبدی، کلیوی یا زخم معده دارند نباید از مکمل‌های نیاسین استفاده کنند. افرادی که مبتلا به بیماری دیابت یا بیماری کیسه صفرا هستند نیز باید این مکمل‌ها را تنها تحت نظر پزشک مصرف کنند.
حداقل دو هفته قبل از عمل جراحی مصرف نیاسین یا نیاسینامید را متوقف کنید.
نیاسین و نیاسینامید می‌توانند بواسطه افزایش هیستامین باعث بدتر شدن آلرژی‌ها شوند.
افراد دارای فشار خون پایین نیز نباید نیاسین یا نیاسینامید مصرف کنند چرا که ممکن است باعث افت خطرناک فشار خون شود. اگر سابقه نقرس دارید نیز نباید نیاسین مصرف کنید.
افراد مبتلا به بیماری عروق کرونر یا آنژین ناپایدار نباید بدون نظارت پزشک نیاسین مصرف کنند، چرا که دوز زیاد می‌تواند خطر ابتلا به مشکلات رماتیسم قلبی را افزایش دهد.
مصرف طولانی مدت هر یک از ویتامینهای گروه B می‌تواند منجر به عدم تعادل در سایر ویتامینهای مهم گروه B شود. به همین خاطر بهتر است که از ویتامین ب.کمپلکس استفاده کنید که شامل تمامی ویتامینهای گروه B است.
تداخل‌های احتمالی
ویتامین B3 بخاطر تاثیری که بر کبد می‌گذارد می‌تواند با داروهای مختلفی تداخل ایجاد کند. اگر در حال مصرف دارو هستید یا به طور مرتب الکل مصرف می‌کنید، نباید از نیاسین بدون مشورت با پزشک خود استفاده کنید. در ادامه لیستی از داروهایی که می‌توانند با ویتامین B3 تداخل داشته باشند آورده شده است. آنتی‌بیوتیک‌های چهارحلقه ای (تتراسایکلین، داکسی سایکلین، ماینوسایکلین و غیره) : نیاسین نباید همزمان با این نوع آنتی بیوتیک ها مصرف شود زیرا باعث اختلال در جذب و اثربخشی این دارو می‌شود. تمامی مکمل‌های ب.کمپلکس به همین شکل هستند و باید در زمانی متفاوت از این آنتی بیوتیک ها مصرف شوند.
آسپیرین: مصرف آسپرین قبل از نیاسین می‌تواند سرخ‌شدگی ناشی از نیاسین را کاهش دهد. اما فقط تحت نظر پزشک از آن استفاده کنید.
داروهای ضد صرع: فنی‌توئین (دیلانتین) و والپروئیک‌اسید (دپاکین) می‌توانند منجر به کمبود نیاسین در بعضی از افراد شوند. مصرف نیاسین با کاربامازپین (تگریتول) یا میزولین (پریمیدون) می‌تواند سطح این داروها در بدن را افزایش دهد.
ضدانعقاد‌ها (رقیق‌کننده خون): نیاسین می‌تواند اثرات این داروها را تقویت کند و خطر ابتلا به خونریزی را افزایش دهد.
داروهای فشار خون، آلفابلاکرها: نیاسین می‌تواند اثرات داروهای فشار خون پایین را تقویت کند که این منجر به خطر افزایش فشار خون پایین می‌شود.
داروهای کاهنده کلسترول: نیاسین با برخی داروهای کاهنده کلسترول پیوند ایجاد می کند و اثربخشی آنها را کاهش می‌دهد. به همین خاطر نیاسین و این داروها باید در زمان‌های مختلف روز مصرف شوند. از جمله این داروها می توان به کلستیرامین اشاره کرد.
استاتین‌ها: برخی از شواهد علمی نشان می‌دهد که مصرف نیاسین با سیمواستاتین (زوکور) پیشرفت بیماری قلبی را کند می‌کند. با این حال این ترکیب همچنین می‌تواند احتمال عوارض جانبی جدی مانند التهاب عضله یا آسیب کبدی را افزایش دهد.
داروهای دیابت: نیاسین می‌تواند سطح قند خون را افزایش دهد. افرادی که انسولین، متفورمین (گلوکوفاژ)، گلی‌بورید یا سایر داروهایی که برای درمان قند خون بالا استفاده می‌شوند را مصرف می‌کنند باید در زمان استفاده از مکمل‌های نیاسین سطح قند خون خود را به شدت مورد نظارت قرار دهند.
ایزونیازید (INH): INH دارویی است که برای درمان بیماری سل استفاده می‌شود و می‌تواند منجر به کمبود نیاسین شود.
پدهای نیکوتین: استفاده از پدهای نیکوتین به همراه نیاسین می‌تواند باعث بدتر شدن یا افزایش خطر گرگرفتگی یا سرخ‌شدگی مرتبط با نیاسین شود.
این داروها می‌توانند باعث کاهش سطح نیاسین در بدن شوند:
• آزاتیوپورین (ایموران)
• کلرامفنیکل
• سیکلوسرین (سرومایسین)
• فلئورواوراسیل
• لوودوپا و کاربی‌دوپا
• مرکاپتوپورین (پورینتول)
اسامی جایگزین
هگزانیاسینات اینوزیتول، نیاسین، نیاسینامید، نیکوتینامید، اسید نیکوتینیک
گردآوری: دکتر بهرام دهخوارقانی
1396/03/01